سيد حسين موسويان ديپلمات پيشين كشورمان در يادداشتي در بولتن دانشمندان اتمي آمريكا به بررسي موانع پيش رو براي احياي برجام پرداخت.
متن اين يادداشت در زير مي آيد:
آيت الله خامنه اي رهبر عالي ايران درهشتم ژانويه گفت ما عجله اي براي بازگشت آمريكا به برجام نداريم اما تحريمها بايد برداشته شود. او تصريح كرد كه اگر تحريمها برداشته شود، بازگشت آمريكا به برجام معني پيدا مي كند. بايدن رئيس جمهور منتخب آمريكا هم گفته كه قصد بازگشت به برجام را دارد واگر ايران به برجام برگردد، آمريكا هم بازخواهد گشت. روحاني رئيس جمهور ايران هم گفت كه ايران ظرف يك ساعت به برجام برمي گردد اگر آمريكا برگردد.
پنج سال پيش شش قدرت جهاني بعد از سالها مذاكره، توافق هسته اي با ايران را امضا و به تصويب شوراي امنيت سازمان ملل رساندند و طبق گزارش آژانس بين المللي انرژي اتمي، ايران هم برجام را بطور كامل اجراء كرد. تا اينكه در ماه مي ۲۰۱۸، ترامپ از برجام خارج شد وبه تبع آن ايران هم بخشي از تعهدات برجامي خود را كاهش داد. اخيرا هم ايران غني سازي خود را به سطح ۲۰% افزايش داد.
هرچند احياي برجام هنوز ممكن است اما آسان نخواهد بود زيرا طرفين بايد ۹ مانع زير را بردارند.
۱-"ترتيبات بازگشت متقابل". ايران توقع دارد چون آمريكا برجام را ترك كرده، لذا ابتدا بايد واشنگتن به برجام برگردد تا بعد تهران هم به اجراي كامل برگردد. هرچند اين توقع ايران مشروع است اما واشنگتن ممكن است عكس اين پروسه را بخواهد. دراين صورت نشست كشورهاي گروه ۱+۵ و ايران ميتوانند روي طرح "بازگشت متقابل" همراه با "اقدامات متناسب وزمانبندي" توافق كنند.
۲-"نحوه اجرا". درزمان رياست جمهوري اوباما، تحريمهاي اوليه آمريكا مربوط به دوران قبل از بحران هسته اي، مانع انجام تجارت نرمال با ايران بود. لذا دردوران اوباما برجام بطور ناقص اجرا شد باوجودي كه آمريكا قصد اجراي برجام را داشت. طبق بند ۲۹ برجام، كشورهاي ۱+۵ متعهد شده اند كه از هر سياستي كه مانع تجارت نرمال با ايران باشد، بپرهيزند. بنابراين اجراي كامل برجام مستلزم رفع اين نوع تحريمهاست درغير اين صورت اجراي آن توسط كشورهاي ۱+۵ بطور ناقص خواهد بود.
۳-"تحريمهاي دوران ترامپ". ترامپ اقيانوسي از تحريمهاي جديد تحت پوشش تروريسم و حقوق بشر عليه ايران اجرا كرده كه هدفش عدم امكان بازگشت دولت بعدي به برجام بوده است. اجراي درست و كامل برجام، مستلزم رفع اين تحريم ها توسط بايدن خواهد بود.
۴- "ضمانت اجرا". خروج ترامپ از برجام و زير پا گذاشتن قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت سازمان ملل ، به اعتبار آمريكا ضربه زده است و اين باور را در ايران و بسياري از كشورهاي جهان بوجود آورده كه آمريكا به راحتي تعهدات بين المللي اش را زير پا مي گذارد. بنابراين درصورت بازگشت بايدن به برجام، اين سئوال براي ايران و ساير اعضاء برجام وجود خواهد داشت كه چه تضميني وجود دارد كه رئيس جمهور بعدي آمريكا مجدد از برجام خارج نشود.
۵-" تامين خسارات". خروج ترامپ و اتخاذ سياست فشار حداكثري، صدها ميليارد دلار به اقتصاد ايران خسارت وارد كرد درحاليكه ايران درحال اجراي كامل و بدون نقص برجام بود. برخي از مقامات ايران از جمله ظريف وزير خارجه، خواستار جبران خسارتهاي ايران شده اند. يافتن مكانيزم تامين خسارتهايي كه بخاطر خروج ترامپ از برجام به ايران وارد شده، يكي ديگر ازچالشهاي پيش رو خواهد بود.
۶-"مكانيزم اسنپ بك". اين مكانيزم در برجام اجازه مي دهد كه درصورت عدم پايبندي ايران به تعهداتش، تحريمهاي شوراي امنيت سازمان ملل مجددا برگردد. اما اين مكانيزمي يكطرفه است زيرا اگر قدرتهاي جهاني به تعهداتشان عمل نكردند، هيچ عواقبي براي آنها نخواهد بود. در دوره ترامپ اتفاقي عجيب افتاد. آمريكا هم از برجام خارج شد و به عنوان ناقض برجام؛ خواستار اسنپ بك يعني بازگشت فوري تحريمهاي گذشته عليه ايران شد درحالي كه ايران در حال اجراي كامل برجام بود. اين حادثه مثل اين است كه قاتل خواستار مجازات مقتول شود. هرچند شوراي امنيت سازمان ملل درخواست آمريكا را رد كرد، منتهي اين حركت آمريكا، مشكل "رخنه ساختاري مكانيزم اسنپ بك" در برجام را روشن كرد كه بايد تكليف آن روشن شود.
۷- "مصوبه جديد مجلس ايران". در هفته اول دسامبر مجلس ايران طي مصوبه اي، دولت را مكلف به آغاز غني سازي ۲۰% كرد. اين مصوبه دو ماه مهلت داده تا تمام تحريمها عليه ايران برداشته شود در غير اين صورت دولت ايران بايد از پروتكل الحاقي خارج و پس از سه ماه، حداقل ۱۰۰۰ سانتريفيوژ نسل ۲ را فعال كند. لذا بايدن بايد سريعا اقدامات لازم را انجام دهد.
۸- "كارشكني اسرائيل". درحاليكه برخي نگران اقدام نظامي آمريكا دراواخر رياست جمهوري او بوده اند، شكي نيست كه شركاي منطقه اي آمريكا همچون اسرائيل و عربستان ازتمام ظرفيت خود براي جلوگيري از بازگشت بايدن به برجام استفاده خواهند كرد. نتانياهو نخست وزير اسرائيل خواسته كه بايدن به برجام برنگردد. البته ناگفته نماند كه تندروهاي ايران هم اساسا مخالف برجام هستند.
۹- "موضوعات فرابرجامي". برخي از سياستمداران درواشنگتن از بايدن مي خواهند كه از اهرم تحريمهاي ترامپ بعنوان ابزار فشار عليه ايران استفاده كند تا ايران مجبور به پذيرش تعهدات فرابرجامي شود. آنها از موضوعات توان موشكي ايران، گسترش محدوديتهاي برنامه هسته ايران و بحرانهاي منطقه اي بعنوان تعهدات فرابرجامي ايران نام برده اند. اما ايران همه موضوعات فرابرجامي را رد كرده است. سخنگوي وزارت خارجه ايران تصريح كرد كه تهران راجع به توان دفاعي خود مذاكره نخواهد كرد. بايدن بايد بدون طرح موضوعات فرابرجامي به برجام برگردد.
عليرغم اين موانع، بايدن بايد به برجام برگردد. تنها اجراي كامل و دقيق برجام توسط همه طرفهاي متعهد مي تواند برجام بعنوان جامعترين سند تاريخ عدم اشاعه بمب هسته اي را احيا كند، تنش بين آمريكا و ايران را كاهش دهد و راه را براي اعتماد سازيهاي بيشتر بازكند. براي طي اين مسير سه اقدام لازم خواهد بود:
۱- بايدن دستورالعمل پيوستن به برجام را صادر كند،
۲- گروه كاري مشترك ايران وكشورهاي ۱+۵ هرچه سريعتر براي تحقق اجراي كامل برجام تشكيل به كار كند و
۳- دبير كل اين سازمان مجمع گفتوگوي هشت كشور حاشيه خليج فارس را براي تشكيل ساختار جديد همكاري و امنيت در خليج فارس تشكيل دهد.
برچسب:
،
ادامه مطلب
بازدید:
